06 apr Groter denken, Kleiner doen
In 2018 schreef Herman Tjeenk Willink, voormalig politicus en huidig minister van staat, het boek ‘Groter Denken, Kleiner Doen’. In dit boek doet Tjeenk Willink een oproep om de sluipende uitholling van de democratische rechtsstaat te bevechten. Hij vraagt de lezer om de ongemakkelijke feiten onder ogen te zien en het publieke debat aan te gaan. Hij heeft ons met deze hartenkreet weten te raken en het extra zetje gegeven om echt voor verandering te gaan staan.
Maar welke ongemakkelijke feiten moeten we volgens Tjeenk Willink dan precies onder ogen zien? Dat zet hij in het eerste gedeelte van zijn boek nauwgezet uiteen. Volgens de minister van staat is een goede verbinding tussen de overheid en de burgersamenleving van essentieel belang. Deze verbinding is zo ontzettend belangrijk, omdat de samenleving meer dan ooit divers is. De verbinding is dé schakel om een eenheid te vormen en op vreedzame wijze samen te leven. De verbinding heeft het volgens Tjeenk Willink echter zwaar te verduren gehad. Vooral sinds de jaren 80 en de liberalisering is de verstandhouding achteruitgegaan. Er wordt sinds die tijd steeds meer gedacht in termen van winst, verlies en concurrentie. Er wordt te weinig gedacht in termen van solidariteit en samenwerking.
In het tweede deel van zijn boek legt Tjeenk Willink uit waarom het publieke debat, met oog op deze ontwikkelingen, zo belangrijk is. Hij schrijft hier eigenlijk al naar zijn oplossing toe. Volgens Tjeenk Willink kan er op basis van een publiek debat een nieuw perspectief gevormd worden op de democratische rechtsorde. Het denken in termen van winst, verlies en concurrentie kan worden aangepakt, omdat binnen het publieke debat meer maatschappelijke waarden centraal staan. De publieke opinievorming zorgt er bovendien voor dat de uitkomst van het debat aanvaardbaar en uitvoerbaar is. Daarom moet er volgens Tjeenk Willink meer ruimte komen voor burgers om aan het publieke debat deel te nemen. Er moet zowel vanuit de politiek als de journalistiek meer met burgers worden gepraat. Het publieke debat is volgens de voormalig politicus hét middel dat ervoor kan zorgen dat de verbinding in onze democratische rechtsstaat weer vooruitgaat.
In het laatste gedeelte van zijn boek geeft Tjeenk Willink een beschrijving van wat volgens hem de concrete oplossingen zijn. Allereerst moet er volgens hem een politieke visie ontwikkeld worden. Zonder politieke visie blijven afzonderlijke beslissingen als los zand, dit schept de mogelijkheid dat de ene beslissing niet bij de andere past. Binnen deze visie moeten volgens Tjeenk Willink de maatschappelijke waarden uit het publieke debat centraal staan. Daarom moet er dus meer ruimte voor het publiek worden gemaakt.
De oplossingen van Tjeenk Willink zijn in principe politiek van aard. Hij richt zich in zijn boek echter ook nadrukkelijk op het publiek. Kom de ongemakkelijke feiten onder ogen en kies positie. Wij denken dat Tjeenk Willink in zijn boek daarmee niet alleen aan een belangrijk probleem, maar ook aan heel belangrijke oplossingen raakt: het belang van politieke visie en het belang van betrokkenheid vanuit het publiek. De relevantie van deze twee oplossingen was volgens ons de afgelopen maanden zeer goed zichtbaar in de Nederlandse politiek. Wij zullen deze en andere oplossingen de komende maanden dan ook verder uitwerken aan de hand van ons eigen onderzoek. Voor nu is het volgens ons geen slecht idee als Tjeenk Willink bij de formatie een duit in het zakje doet.
